Kurban Bayramındaki Hassasiyetlerimiz

Çemberlitaş'ta Kurban Bayramı Eğlencesi GRAVÜRÜ  (Viyana Kütüphanesinden)

Kurbanın mahiyeti,  vücubu, hikmeti, teşriiyesi

1:  Kurban, Allah Taalâya takarrüb için kurban niyetiyle kesilen hususî hayvandır. Kurban bayramında böyle hak rizası için kesilen kurbana “udhiyye” bunu kesmeye de “tazhiye” denilir.

2:  Kurban bayramında kurbet niyetiyle kurban kesmek; hür, mukim, Müslim, zengin olan kimse için bir vecibedir. Zenginden maksat, haceti asliyesinden başka namî olsun olmasın en az iki yüz dirhem gümüş miktarı bir mala malik olan, ya’ni; sadakai fıtır ile mükellef bulunacak kimsedir. Eyyamı nahirde kurban kesmeye kadir olan kimse kurban kesmeyip te bilâhara fakir düşse bu baptaki vücub uhdesinden sakit olmaz.

3: Kurban kesmekle mükellefiyet için İmamı A’zam ile İmam Ebû Yusuf’a göre akıl ve bülûğ şart değildir. Binaenaleyh zengin olan çocuğun veya mecnunun malından velisinin kurban kesmesi lazımdır. Bu çocuk veya mecnun, bu kurbanın etinden yer mütebakisi de elbise gibi aynından istifade edecekleri bir şey ile mübadele edilir.

Fakat İmam Muhammede göre akıl ve bülûğ şarttır. Binaenaleyh çocukların ve mecnunların mallarından kurban kesilmesi icap etmez. Müftâbih görülen de budur. Velileri kesecek olsalar parasını zamin olurlar. Şu kadar var ki bir kimsenin kendi malından çocuğu namına kurban kesmesi memduptur.

“İmam Malik ile İmam Şafiî’ye göre kurban, vacip değil sünneti müekkededir.”

4: Kurban vecibesi hak yolunda fedakârlığın bir nişanesi Allah Taalânın verdiği ni’metin bir şükranesidir. Bunun neticesi de sevaba nâiliyyet ve bir takım belâlardan masûniyettir.

Maahaza insanların ihtiyaçları için her gün yeryüzünde yüz binlerce hayvan kesiliyor. Fakat bunlardan yalnız halleri, vakitleri yerinde olanlar müstefit oluyor. Kurban bayramında ise hak rizası için bir kısım hayvanat kesiliyor, bunların etlerinden, derilerinden bir çok muhtaçlar da istifade ediyor, iktisadî bir mes’ele, dini ve ahlâkî bir mahiyet alıyor. Şahsî menfaat yerine âmme menfaati kaim oluyor. Binaenaleyh kurban kesilmesi, Müslümanlığa has pek insanî, bir fedakârlık demektir.

5: Kurban kesilmekle kesilen hayvanların miktarı pek artmış olmaz. Belki kurban kesildiği günlerde kasaplar için kesilecek hayvanların sayısı azalır, o günlerde yine mutat vechiyle kesilmiş olur.

Kurbanın kesilecek vakti:

1: Kurbanın kesilecek zamanı, eyyamı nahrdır, ya’ni: kurban bayramının birinci, ikinci ve üçüncü günüdür. Fakat birinci gününde kesilmesi eftaldir.

2: Kurbanlar, kıbleye karşı yatırılarak “Bismillâh, Allahu Ekber” diye kesilir.

Kurbanın eti ve derisi hakkından yapılacak şeyler:

Nezri  tariki ile olmayan kurbanın etinden sahibi zengin olsun olmasın yiyebileceği gibi fakir olmayan kimselere de yedirip ve dağıtabilir. Fetva bu vechiyledir. Mamafih hiç olmazsa üçte birini fakirlere tasadduk etmelidir. Meğer ki orta halli bulunan kurban sahibinin nafakasını te’min etmekle mükelled olduğu kimseler çok bulunsun o halde kurbanın etini onların yemeleri için alı koyabilir, bu menduptur.

Kurbanın postu tasadduk olunur veya ondan seccade veya evde kullanılacak bir şey yapılır. Kesilmeden evvel yünlerini kırpmak mekruhtur.

Büyük İslam İlmihali, Yedinci Kitap, Ömer Nasuhi Bilmen, İstanbul 1956