Bu Blogda Ara

30 Ağustos 2014 Cumartesi

Süleymaniye Camii


Bu gün gerek Haliç, gerek Zeyrek’ten görünüşünde, ahşap ev ve konakların üstünde, onları adeta kanatları altına almış, gururlu ve huzur içindeki edası ile Süleymaniye artık yok gibi.

O zarif görüntü, ahşap evlerin o pencere senfonisi hayal oldu. Türk mimarisi sözü arkasından hemen aklımıza ve dilimizin uçuna geliveren sözcükler; Sinan, Selimiye ve Süleymaniye oluyor.
                Hepimizin hem hayranlığını çeken hem de övünme sebebi olan bu sözcüklerden Süleymaniye Camiini konu alan bir yazı yazmak ilk bakışta ne kadar kolay görünüyor. Hemen herkesin iyi bildiği, çok kereler ziyaret ettiği, hatta namaz kıldığı yerli yabancı birçok uzmanın hakkında yazı yazdığı bir yapıyı tekrar anlatmak zor olmasa gerek. Evet, belki usta yazarların yazılarından bir yazı,bir makale derlemek zor olmayabilir. Ancak insanın Süleymaniye karşısındaki kendi duygularını, düşüncelerini derleyebilmek ve bir ak kâğıda dökebilmek o kadar güç ki.



Süleymaniye Camii denilince de önce akla Ayasofya ve ikisi hakkındaki yazılar, benzetmeler geliyor. Bu da beni eski eserleri tanıma, emekleme günlerime götürüyor ver ErnstDiez ile Sedat Çetintaş’ın bu konudaki yazılı düellolarını hatırlatıyor.

Nedense, genellikle batılı islâm sanatı yazarları 1959 yılındaki ilk Türk Sanatı Kongresine kadar,
İslâm Sanatı içinde kendine has bir Türk Sanatı olduğunu kabul etmek istemezlerdi.

Bunların bir kısmı da Süleymaniye Camiinin, Ayasofya’nın bir kopyası taklidi olduğunu söylemekten zevk alırlardı. Gerçi Ayasofya hakikaten “Çağ-dışı çağ-ötesi-bir anıttı.”Böyle çağından en az bin sene ötesine taşan bir eserin kendinden sonra gelenleri   etkilememesi düşünülemez. Aslında bütün medeniyetlerin bir birini etkilemesi doğal ve gelişimin başlıca öğelerinden biridir.

Anadolu’ya kubbe ve tromp’u bilerek gelen Türkler de; burada gördükleri  kubbenin değişik yorumlarını, malzeme kullanışlarını, mekân gelişmesi konularındaki farklı imkânları, yeni bir anlayışla değerlendirirken, mimari hissediş ve mistik tasavvurlarında çok ayrı bir yolda ilerlemekte devam etmişlerdir.

Süleymaniye caminin aklımıza getirdiği bu ilk düşüncelerden sonra sorabiliriz: Acaba Süleymaniye Camii yalnız mükemmel bir plan şeması ürünü müdür?

Elbette ki hayır!

Süleymaniye, Türk Camii mimarisinin asırlardır gelişmesinde beraberce yürüttüğü özeliklere bütünü ile hem de en ince imbikten süzülmüş hali ile sahiptir.

( Hüsrev TAYLA, Yapı Kredi Yayınları, Mayıs 1979)